Toeristische informatie over Zagreb

visitzagreb.org

Logo Made in Flanders
Vakantiehuis Maroflin, uitvalbasis voor noord-Kroatië

Zagreb-Bovenstad

kerk met kleurrijke pannen op het dak in de Kroatische kleuren
St.-Marcuskerk op het Marcusplein
In geschiedenis van het middeleeuwse Kroatië speelt de Zagrebse Bovenstad nauwelijks een rol. Weinig wees er nog op dat de Bovenstad zou uitgroeien tot het culturele en politieke centrum van het land. De Kroatische koningen woonden namelijk in steden als Knin, Biograd en Nin en de belangrijke kunstenaars en schrijvers kwamen uit Dubrovnik, Zadar of Split. Kortom, het zwaartepunt van het oude Kroatië lag aan de Dalmatische kust. Vanaf de dertiende eeuw komt daar geleidelijk verandering in. Met uitzondering van Dubrovnik werden heel Dalmatië en Istrië veroverd en onderdrukt door Venetië en vanuit het zuiden rukten de Turken op.

Gouden bul
Het noorden van Kroatië werd geregeerd door Hongarije en dat had er belang bij dat Zagreb zich beter kon verdedigen tegen buitenlandse aanvallen. De noodzaak daartoe ondervond de Hongaarse koning Bela IV in 1241 aan den lijve. Achternagezeten door de Tartaren kwam hij langs Gradec (de oude naam voor de Zagrebse Bovenstad) en ontdekte dat hij daar niet veilig was. Daarom gaf hij in 1242 bepaalde privileges aan de bewoners van Gradec, die in ruil daarvoor de plicht hadden om torens en muren om hun stad te bouwen - op eigen kosten. Deze rechten en plichten werden vastgelegd in de Gouden bul. De Gouden bul, die je de oprichtingsakte van de Bovenstad kunt noemen, is een van de belangrijkste documenten uit de Kroatische geschiedenis en wordt bewaard in het Staatsarchief.

Vrije en koninklijke stad
De Gouden bul gaf de Bovenstad de titel van "vrije en koninklijke stad". Dat betekende dat de Bovenstad zijn eigen bestuur kon kiezen en verantwoording schuldig was aan de koning zelf in plaats van aan diens vertegenwoordiger (de "ban"). De vereiste torens en stadsmuren werden tussen 1242 en 1266 gebouwd en gaven aan de Bovenstad de driehoekige vorm die hij vandaag nog heeft.
De Stenen Poort is de enig overgebleven stadspoort en doet tegenwoordig vooral dienst als kapel. Toen de poort in 1731 grotendeels afbrandde, werd in de as namelijk een ongeschonden schilderij van Maria met kind gevonden.
De Lotrscak-toren moest de zuidpoort van de stad verdedigen. Hij was voorzien van een bel, die elke avond werd geluid om de sluiting van de stadspoorten aan te kondigen. Sinds 1877 wordt van de toren dagelijks, om precies twaalf uur 's middags, een kanonschot gelost dat op kilometers afstand hoorbaar is. Het is de moeite waard eens om twaalf uur onder de toren te staan of hem te beklimmen voor het mooie uitzicht. Direct naast de toren ligt het stationnetje van de kabelspoorweg naar de Benedenstad. Met een lengte van slechts 66 meter is het vermoedelijk de kortste kabelspoorweg ter wereld.
De Priesterstoren in Opaticka ulica is een bijzonder onderdeel van de verdedigingswerken van de Bovenstad. De Bovenstad bood veel meer bescherming tegen vijanden dan Kaptol (stad), dat pas eeuwen later zou worden ommuurd. Daarom gaf Bela IV de geestelijkheid in 1247 toestemming om haar eigen toren te bouwen in de Bovenstad. In geval van oorlog konden de priesters daar een veilig heenkomen zoeken.

Kerken
Hoewel de Bovenstad niet werd geregeerd door de geestelijkheid, zoals Kaptol (stad), speelde religie wel een belangrijke rol. De Marcuskerk is het symbool van de Bovenstad, niet in de laatste plaats vanwege de gekleurde dakpannen die de wapenschilden van alle Kroatische regio's vormen. Rondom de kerk, aan het Markusplein, staan de belangrijkste instellingen van Kroatië, zoals het parlement (de Sabor), het Banpaleis en het Constitutionele Hof. De kleine maar rijkversierde Catharinakerk is gebouwd door de jezuïeten, die in 1606 naar Zagreb kwamen.

Musea
Van de musea in de Bovenstad zijn er drie zeker een bezoek waard. Het Kroatische Museum van Naïeve Kunst (Hrvatski muzej naive umjetnosti) heeft een belangrijke verzameling werken van zogeheten "naïeve kunstenaars": kunstenaars die zich niet stoorden aan de regels van de schilderkunst. Ze schilderden soms alledaagse en soms bizarre taferelen in heldere kleuren.
Het modern ingerichte Museum van de stad Zagreb (Muzej grada Zagreba) vertelt de geschiedenis van Zagreb aan de hand van gebruiksvoorwerpen, schilderijen, vlaggen, wapenschilden, interieurstukken, documenten en nog veel meer.
De belangrijkste Kroatische kunstenaar van de twintigste eeuw is ongetwijfeld de beeldhouwer Ivan Mestrovic (1883-1962). Diens atelier in Zagreb, waar hij twintig jaar woonde, staat vol met sculpturen van hout, brons, steen en marmer uit de eerste helft van zijn artistieke leven.

Herenhuizen
Naast kerken en musea zijn het de fraaie herenhuizen die de Bovenstad aantrekkelijk maken. Aan Opaticka ulica staat onder andere het Instituut voor Kroatische Geschiedenis met de Gouden Zaal (Zlatna Dvorana). In deze zaal hangen zes grote schilderijen die beslissende momenten uit de Kroatische geschiedenis laten zien. Het mooiste barokke stadspaleis (1763) staat aan Matoseva ulica en werd door diverse grafelijke families bewoond. Vandaag de dag biedt het onderdak aan het Kroatisch Historisch Museum.
In de twee straten die naar de Bovenstad leiden, Radiceva ulica aan de oostkant en Mesnicka ulica aan de westkant, woonden tal van belangrijke Kroaten. Een van hen, Ante Starcevic (1823-1896), wordt zelfs "Otac domovina" (Vader des vaderlands) genoemd vanwege zijn levenslange strijd voor een onafhankelijk Kroatië.


vandaag 25-4-24, laatst aangepast op 06-12-15.